নীতিগত আৰু কূটনৈতিক পৰিণতিৰ ফলত ভাৰত-বাংলাদেশ ট্ৰেন্সশিপমেণ্ট সংকট: 

বি. চি ডেস্ক, ১০এপ্ৰিলঃ উত্তৰ-পূব ভাৰতক "লেণ্ড লক" বুলি অভিহিত কৰা মন্তব্যৰ বাবে বাংলাদেশৰ অন্তর্বর্তীকালীন চৰকাৰৰ উপদেষ্টা মহম্মদ ইউনুছ এতিয়া তীব্ৰ সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছে। এই মন্তব্যৰ প্ৰেক্ষাপটত দুই দেশৰ মাজত বাণিজ্যিক সম্পৰ্কত স্পষ্ট উত্তেজনা সৃষ্টি হৈছে, যাৰ ফলত একাধিক নীতিগত পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। 

ভাৰতৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ে (এমইএ) স্পষ্টভাৱে ঘোষণা কৰিছে যে এতিয়া বাংলাদেশলৈ দিয়া ট্ৰেন্সশিপমেণ্ট সুবিধা বাতিল কৰা হৈছে, যি বহু বছৰ ধৰি দুখন দেশৰ মাজত বাণিজ্যিক সহযোগিতাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান আছিল।

এমইএৰ মুখপাত্ৰ ৰণধীৰ জয়ছোৱালে সংবাদমেলত কৈছে যে, "বাংলাদেশলৈ সম্প্ৰসাৰিত ট্ৰেন্সশিপমেণ্টৰ সুবিধাৰ ফলত ভাৰতৰ মুখ্য বন্দৰসমূহ আৰু বিমানবন্দৰসমূহত বৰ্ধিত যানজঁট দেখা গৈছিল। ইয়াৰ ফলত ভাৰতৰ অভ্যন্তৰীণ আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ৰপ্তানিত বাধা সৃষ্টি হৈছিল। লজিষ্টিক খৰচ উল্লেখযোগ্যভাৱে বৃদ্ধি পাইছিল, লগতে পণ্যৰ ডেলিভাৰী সময়ত বিভিন্ন অসুবিধাৰ সৃষ্টি হৈছিল।"

এই নতুন সিদ্ধান্ত ৮ এপ্ৰিল ২০২৫ৰ পৰা প্ৰভাৱী হ'ব বুলি জানিবলৈ দিয়া হৈছে। এই সিদ্ধান্ত বিশেষকৈ সেই ব্যৱসায়িক পথসমূহত প্ৰভাৱ পেলাব, য'ত বাংলাদেশৰ পণ্য ভাৰতৰ ভূমি ব্যৱহাৰ কৰি নেপাল আৰু ভূটানলৈ গতি কৰিছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা আন্তঃ-আঞ্চলিক বাণিজ্য পৰিকাঠামোৰ নতুন ৰূপ বিচাৰিব লগা হ'ব।

২০২৪ চনৰ ৯ৰ পৰা ১২ জুলাইলৈকে বাংলাদেশৰ ১৩ সদস্যবিশিষ্ট উচ্চপদস্থ প্ৰতিনিধি দলে ভাৰতৰ পূব উপকূলত অৱস্থিত একাধিক বন্দৰ পৰিদৰ্শন কৰিছিল। তেওঁলোকে বাংলাদেশৰ এক্সিম (ইএক্সআইএম) কাৰ্গোৰ সম্ভাৱ্য সুবিধা আৰু চেলেঞ্জসমূহ গভীৰভাৱে পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিল। এই দলে বাংলাদেশৰ বিভিন্ন মন্ত্ৰণালয়ৰ উচ্চপদস্থ বিষয়াসকলৰ লগতে বন্দৰ কৰ্তৃপক্ষৰ সদস্যসকলকো অন্তর্ভুক্ত কৰিছিল।

এই সহযোগিতা মূলত ভাৰত-বাংলাদেশৰ মাজত পূৰ্বে কৰা উপকূলীয় জাহাজ পৰিবহণ চুক্তি আৰু "Protocol on Inland Water Transit and Trade" (PIWTT) ৰ অধীনত বিকাশ পাইছিল। এই চুক্তিসমূহৰ অধীনত, পূব উপকূলৰ ব্যৱহৃত বন্দৰসমূহৰ জৰিয়তে বাংলাদেশৰ ৰপ্তানি আৰু আমদানি পণ্য সৰবৰাহ কৰা হৈছিল। এই ব্যৱস্থাই দুখন দেশৰ মাজত উন্নয়ন সহযোগিতা আৰু পৰস্পৰ নিৰ্ভৰশীলতাৰ এক দৃষ্টান্ত গঢ়ি তুলিছিল।

সংখ্যালঘু সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত এমইএ মুখপাত্ৰ গৰাকীয়ে গভীৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰি কয়, "বাংলাদেশত সংখ্যালঘুসকলৰ ওপৰত হোৱা হিংসাত্মক ঘটনাবোৰে আমাক গভীৰ চিন্তিত কৰিছে। এই প্ৰকাৰে নাগৰিকৰ ওপৰত হোৱা হিংসা কোনো গণতান্ত্ৰিক সমাজত গ্ৰহণযোগ্য নহয়। আমি বাংলাদেশ চৰকাৰে দোষীসকলৰ বিৰুদ্ধে কঠোৰ আৰু উপযুক্ত ব্যৱস্থা ল'ব বুলি দৃঢ় বিশ্বাস ৰাখোঁ।"

তিস্তা নদীৰ জলবণ্টন সন্দৰ্ভত তেওঁ উল্লেখ কৰে, "ভাৰত-বাংলাদেশৰ মাজত ৫৪টা আন্তৰ্জাতিক নদী আছে, যিবোৰ জলসম্পদৰ দিশত একেলগে ব্যৱস্থাপনা কৰাৰ প্ৰয়োজন। আমি সদায় আলোচনাৰ বাবে সাজু, কিন্তু ইয়াৰ বাবে দুয়োপক্ষৰ সহযোগিতা, বিশ্বাস আৰু অনুকূল পৰিৱেশ গঢ়ি তোলাটো অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়।"

বেংককত অনুষ্ঠিত বিমষ্টেক শীৰ্ষ সন্মিলনত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে বাংলাদেশৰ মুখ্য উপদেষ্টা মহম্মদ ইউনুছৰ সৈতে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈঠকত মিলিত হয়। মোদীয়ে স্পষ্টভাৱে ব্যক্ত কৰে যে ভাৰত সদায় গণতান্ত্ৰিক, সুস্থিৰ, শান্তিপূৰ্ণ, আৰু প্ৰগতিশীল বাংলাদেশক সমৰ্থন কৰি আহিছে আৰু আগলৈও এই সমৰ্থন অব্যাহত ৰাখিব। তেওঁ বিশেষকৈ সংখ্যালঘুসকলৰ অধিকাৰ আৰু সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত অধিক মনোনিৱেশ কৰাৰ আৱশ্যকতা উল্লেখ কৰে।

ভাৰত-বাংলাদেশ সম্পৰ্কৰ সাম্প্ৰতিক পৰিস্থিতিৰ প্ৰেক্ষাপটত অসম মুখ্যমন্ত্ৰী ডঃ হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাই মন্তব্য কৰি কয় যে, "বাংলাদেশৰ বাবে ট্ৰেন্সশিপমেণ্ট সুবিধা বাতিল কৰাৰ সিদ্ধান্তই উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ দৃঢ়তা আৰু নীতিৰ স্থিৰতা প্ৰতিফলিত কৰে। এই পদক্ষেপ ভাৰতৰ কৌশলগত, ৰাজনৈতিক, আৰু অৰ্থনৈতিক অগ্ৰাধিকাৰ ৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে বিবেচিত হ'ব।"

এই সমগ্ৰ ঘটনা আৰু সিদ্ধান্তসমূহে ভাৰত-বাংলাদেশৰ সম্পর্কৰ ভৱিষ্যত দিশ পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰিব পাৰে। এই প্ৰেক্ষাপটত দুয়ো দেশৰ বাবে সহমৰ্মিতা, বিশ্বাস আৰু যৌথ বিকাশৰ পথত আগবাঢ়ি যোৱাটো একান্ত প্ৰয়োজনীয়।

আগলৈ প্ৰেৰণ কৰক